Uhapšeni carinik Dejan Dabanović (42) svih šest dana kada su cigarete iznošene iz skladišta Slobodne zone u Luci Bar bio je šef smjene, potvrdila je v.d. direktorica Uprave prihoda i carina Milena Petričević. Ona je objasnila da su kamioni dolazili u istom dijelu dana te da su Dabanović i direktor firme “Peročević”, čijim teretnjakom su izvožene cigarete, Mamo Peročević (44), uhapšeni zbog sumnje da su učestvovali u krađi 11.349 paketa cigareta, čime je država oštećena za više od 10,5 miliona eura.
Petričević je pojasnila da je iz skladišta firme “Montenegro duvan comerc” ukradeno 8.829 paketa cigareta, jedna šteka i 81 paklica raznih vrsta cigareta, koji su bili u vlasništvu tog preduzeća, navode Vijesti.
Iz istog skladišta ukradeno je i 2.520 paketa cigareta koje su bile u vlasništvu preduzeća “Tobaco trade MNE”, inače dokazni materijal iz postupka koji vodi Specijalno državno tužilaštvo i koje su oni ranije zaplijenili. Petričević je saopštila da je je utvrđeno da su cigarete od 28. decembra 2021. godine, kada je evidentirana prva krađa, do početka februara, odvožene šest puta, sa ukupno osam kamiona.
“Nijedan paket cigareta nije iznijet 7. februara, kada je dojavljeno da je postavljena bomba u Luci Bar, to pojašnjavam jer su pojedini mediji, vjerovatno u želji da se senazcionalno, a netačno plasira vijest, interpretirali nešto što nije rečeno”, kazala je Petričević.
Ona je objasnila da je tog dana, kada je, kako se ispostavilo napravljena lažna uzbuna, trebalo da se krene sa popisivanjem cigareta i duvanskih proizvoda u svim skladištima u Slobodnoj carinskoj zoni.
”Ranijim popisom, izvršenim 16. juna 2021. godine, u skladištu Montenegro duvan komerca, konstatovano je da se na zalihama nalazi 14.977 paketa cigareta različitih duvanskih brendova i 412 paketa rezanog duvana. Nakon popisa izvršenog 8. februara po nalogu starješine organa i resornog pomoćnika, a koji su napravili službenici Odsjeka za suzbijanje krijumčarenja UPC i Uprave policije, utvrđeno je da se na zalihama nalazi 412 paketa rezanog duvana i 6.148 paketa cigareta različitih brendova”, kazala je Petričević.
Ukradene cigarete nisu bile upisane u registar Agencije za duvan, zbog čega se ne može ni govoriti o maloprodajnoj cijeni na crnogorskom tržištu.
”Vrijednost cigareta koje su slične po renomeu, kvalitetu brenda i zemlji otpreme, a koje su bile smještene u Slobodnoj zoni Luke Bar, bez obračuna carine, akcize i poreza, kreće se od 80 do 105 eura po paketu. Kako nisu upisane u registar Agencije za duvan, za njih je, shodno Zakonu o akcizama, za obračun uzeta ponderisana cijena po paklici – 2,5 eura”, objasnila je Petričević.
Ona je dodala da je zbog krađe cigareta u vlasništvu Montenegro duvan komerca, samo za carinu, akcize i porez, država oštećena za 8.275.487,91 euro, a zbog krađe onih koji su bile u vlasništvu “Tobaco trade MNE” za 2.362.090 eura.
Nakon što je krađa otkrivena, Petričević je suspendovala osam službenika Carinske ispostave Slobodna zona Luka Bar.
Podsjeća da je 7. januara, nešto poslije 7 časova, jedan od službenika konstatovao da je na skladištu Montenegro duvan komerca oštećena plomba i odmah, po nalogu pretpostavljenih, tražio od šefa obezbjeđenja Port of Adria da pregledom video nadzora utvrdi da li je bilo nedozvoljenih ulazaka u taj objekat. To je prekinuto zbog dojave o postavljenoj bombi, ali je dan kasnije utvrđeno da su se šest puta ponavljali neovlašćeni i neevidentirani ulasci teretnjaka u skladište, ali i izlasci nakon kraćeg vremena.
”Nakon 28. decembra prošle godine prvi neovlašćeni ulazak bio je u drugoj polovini januara, a potom svaki četvrti dan. Simptomatično je da su prema rasporedu, sastavi carinskih posada bili identični. Bez obzira što sam svjesna da ovakav jedan čin ne može biti izveden bez dobre logistike, to je bio znak da moram provjeriti integritet i zakonitost postupanje svojih kolega u Carinskoj ispostavi Slobodna zona Luke Bar, zbog čega sam se odlučila na suspenziju svih službenika koji su pokrivali dnevne i noćne smjene u kritičnim datumima, odnosno, dala sam nalog za suspenziju osam službenika”, kazala je Petričević.
Ističe da je to uradila zbog evidentnih posljedica koje su nastale krađom paketa cigareta i da će njena odluka ostati na snazi do utvrđivanja stepena pojedinačne odgovornosti i okolnosti u kojima se desila nedozvoljena radnja.
”Posebno smatram da je ova moja odluka bila neophodna iz razloga što je omogućeno nezakonito iznošenje akcizne robe – cigareta bez akciznih markica iz Slobodne zone Luke Bar, koje su bile pod carinskim nadzorom i obezbijeđene carinskim obilježjem, tj. plombom. Smatram da su NN lica, među kojima moguće i moje kolege, za čiju sam zakonitost u radu neposredno odgovorna, omogućila nepoznatom licu da upotrebom teretnog motornog vozila pristupi carinskom području i to u više navrata, preko legalnog izlaza – rampe za teretni drumskin saobraćaj Slobodne zone i omogućili im da iznesu navedenu količinu cigareta bez plaćanja carinskog duga”, objašnjava Petričević.
Time je omogućeno NN licima da pribave protivpravnu imovinsku koristi, a budžetu Crne Gore nanijeli milionsku štetu.
Za zbivanja u Slobodnoj carinskoj zoni Luke Bar nije odgovorna samo Uprava prihoda i carina, objašnjava Petričević.
”Zbog licitiranja u odnosu na utvrđivanje institucionalne odgovornosti za konkretna dešavanja, a koja su se čula prethodnih dana u medijima, radi javnosti…želim da se osvrnem hronološki na normativna akta i zakone koji tretiraju Slobodnu carinsku zonu i definišu upravljanje zonom i skladištima u njoj. Osnivanje, upravljanje i uslovi za obavljanje privrednih djelatnosti u slobodnim zonama regulisani su Zakonom o slobodnoj zoni… U konkretnom slučaju Slobodna zona osnovana je uz saglasnost Vlade, na predlog Ministarstva ekonomije”, kazala je Patričević.
Ističe da Slobodnom zone upravlja operater zone, koji je kao takav određen Aktom o njenom osnivanju – a to je Luka Bar a.d.
”Operater je dužan da upravlja zonom, da propiše opšta pravila poslovanja… odlučuje u zahtjevima za obavljanje djelatnosti, zaključuje ugovore sa korisnicima… Pored ostalog dužan je i da obezbijedi nesmetano vršenje carinskog, isnpekcijskog i drugog nadzora, a isto tako nadležan je za sve radnje vezane za planiranje i korišćenje prostora zone, skladišta, kao i izgradnju objekata u zoni”, navela je direktorica UPC.
“Luka Bar a.d. je preko svih nadležnih organa državne uprave i organa lokalne samouprave, dužna da obezbijedi sva planska dokumenta, ugovorima precizira zemljište i objekte koje mogu da koriste. U konkretnom slučaju korisniku bilo je dozvoljeno da na zakupljenom zemljištu izgradi privremeni ili trajni objekat, koji je njegova svojina” rekla je Petričević i poručila da će uraditi sve što joj zakon nalaže, a što je u opisu njene odgovornosti, da se u državnoj instituciji kojom rukovodi radi isključivo po zakonu, ali i da očekuje da joj policija i tužilaštvo pomognu da otkrije kriminalce u svojim redovima.
”Obavezna sam da jasno odvojim časne i odgovorne zaposlene od onih koji su uključeni u kriminale aktivnosti i pripadaju raznim kriminalnim grupama. Upravo je moja odluka o suspenziji svih zaposlenih u obje smjene filter koji će pokazati ko su časni, a ko korumpirani službenici. Nadam se da će nadležne institucije, mislim na policiju i tužilaštvo, u skladu sa svojim nadležnostima istražiti svaku, pa i duvansku mafiju van institucija, i da će mi pomoći da utvrdim ko je konkretno od carinskih službenika, a posebno i od kada, uključen ili pruža logistiku ili je pripadnik organizovanih kriminalnih grupa”, kazala je ona za Vijesti.
U nacionalnoj “Kući maslina”, zajedničkom projektu Ministarstva poljoprivrede i Opštine Bar, do danas nije počela prerada maslina crnogorskih maslinara, skladištenje, pakovanje i distribuciju maslinovog ulja.
Uprkos planovima, nema ništa ni od uvođenja 2.000 flaša ulja u trgovačke lance, restorane i hotele širom Crne Gore.
Sve to trebalo je da se desi u ovoj godini, shodno Planu za upravljanje “Kućom maslina” za period od pet godina, odnosno od 2024. do 2029. Plan su barski odbornici usvojili u decembru prošle godine, zajedno sa Odluku o formiranju lokalnog preduzeća “Kuća maslina” DOO.
Prema sporazumu Ministarstva poljoprivrede, kojim rukovodi ministar Vladimir Joković, i Opština Bar, na čelu sa predsjednikom Dušanom Raičevićev, predviđeno je da “Kućom maslina” upravlja lokalna uprava.
Fali oprema
Iz lokalnog barskog preduzeća “Vijestima” je rečeno da će “Kuća maslina” svoje poslovanje ostvariti u punom kapacitetu onda kada bude nabavljena oprema za preradu, pakovanje i skladištenje maslinovog ulja u mašinskom pogonu
“Nakon što nas je Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede obavijestilo da će jedna polovina finansijskih sredstava neophodnih za nabavku opreme biti planirana kroz adekvatnu agrobudžetsku liniju za 2025. godinu (a na osnovu negativnog mišljenja Ministarstva finansija koje je izdato na zahtjev resornog ministarstva za davanje saglasnosti za sufinansiranje linije za proizvodnju maslinovog ulja), Opština Bar je prepoznala značaj što skorije nabavke predmetne opreme i iskazala spremnost da obezbijedi novac za ovu namjenu iz dijela kapitalnog budžeta za 2024. godinu, na čemu posvećeno i vrijedno radi čitav tim stručnih lica”, kazali su iz “Kuće maslina”.
Za nabavku opreme za montažu i instalaciju linija za preradu i pakovanje maslinovog ulja treba da bude izdvojeno, kako je ranije najavljeno, oko 150.000 eura. Predviđeno je raspisivanje tendera za tu opremu.
Prema Planu, neophodna je, kako je definisano, nabavka linije za proizvodnju maslinovog ulja kapaciteta najviše do 500 kg/h, filter prese, pumpe za ulje, linija za pakovanje maslinovog ulja (poluautomatska punilica, čepilica, etiketirka), inoks sudova za skladištenje maslinovog ulja, opremanje prostora za nesmetan rad i funkcionisanje zaposlenih, te opremanje prodajnog salona.
Kako bi mašinski pogon “Kuće maslina” mogao da počne sa radom, neophodan je upis proizvodnog pogona u Registar odobrenih objekata za proizvodnju hrane i druge tehničke poslove, odnosno izdavanje rješenja o obavljanju djelatnosti proizvodnje maslinovog ulja, sa istaknutim kapacitetom na godišnjem nivou, što je u nadležnosti Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove.
Ambiciozan plan
Iz barskog preduzeća su kazali da su nakon zvanične registracije u aprilu 2024. godine, u junu pustili u rad prodajno-izložbeni salon sa više od 500 poljoprivredno-prehrambenih proizvoda i ručno izrađenih suvenira od prirodnih materijala, koji “pričaju priče vrijednih crnogorskih poljoprivrednika i zanatlija, od juga do sjevera našeg bisera Mediterana”.
“Reakcije maslinara, ostalih poljoprivrednih proizvođača, ali i svih turista i posjetilaca su veoma pozitivne, te svakog dana su sve uvjereniji u činjenicu da je ovo njihov dom i jezgro poljoprivrede u kom su ispoštovani svi međunarodni standardi i koji kvalitetom može parirati svjetskim centrima u oblasti ekološke poljoprivredne proizvodnje i prodaje prehrambenih proizvoda koji promovišu autohtona bogatstva crnogorske sofre”, kazali su iz “Kuće maslina”.
Prema petogodišnjem planu, u ovom objektu, osim prodaje maslinovog ulja, proizvoda “Kuće maslina”, prodavaće se ulja i drugih zainteresovanih registrovanih proizvođača, čija ulja i drugi poljoprivredno-prehrambeni proizvodi ispunjavaju neophodne organoleptičke i hemijske kriterijume, ali i nutritivna svojstva.
“Osim maslinovih ulja, zainteresovani proizvođači će moći da izlože i druge proizvode – maslinova ulja sa aromatičnim i ljekovitim biljem, stone masline, suvenire od maslinovog drveta, slatke i slane kolačiće sa maslinovim uljem, paste od maslina, prirodne kozmetike na bazi maslinovog ulja, ali i lokalne proizvode od drugih biljnih vrsta primorskog kraja (crvena i bijela vina, ostala alkoholna pića, sokove od šipka, citrusa i drugih voćnih vrsta, med i pčelinji proizvodi, sušeno i kandirano voće, lokalne delicije, prirodni kozmetički preparati, mesne i mliječne prerađevine, riblji proizvodi, čajevi, itd.)”, precizirano je petogodišnjim planom.
U planu je da se razviju turistička ruta koja obuhvata posjetu “Kući maslina” i degustaciju proizvoda i taj broj posjeta je projektovan na 2.000 u ovoj godini, a u 2029. na 50.000.
Planirano je da ekstra-djevičansko maslinovo ulje “Kuće maslina” već nakon prve sezone prerade maslina aplicira za projekat vizuelnog označavanja crnogorskih proizvoda “Dobro iz Crne Gore”, koji Privredna komora implementira od 2008.
“Registracija žiga ‘Dobro iz Crne Gore’ će omogućiti da se naš novi proizvod što uspješnije plasira na domaćem i inostranom tržištu, da bude konkurentan i da uspješno parira brojnim uvoznim proizvodima na domaćem tržištu”, piše u planu.
Opština Bar je raspisala tender za uređenje enterijera prodajnog dijela i sale za konferencije u objektu “Kuća maslina” u Starom Baru, nabavku čija je procijenjena vrijednost 95 hiljada eura bez PDV-a.
Prema podacima sa Vladinog sajta za javne nabavke (CEJN), ovaj tender je završen.
Niz manifestacija, glavna – maslinijada
Iz lokalnog preduzeća su kazali da ih ove jeseni očekuje niz zanimljivih i važnih događaja u “Kući maslina”, koja je “sve češće prepoznata kao savršeno mjesto koje istovremeno daje omaž ambijentalnoj cjelini Starog Bara i promoviše ekološke vrijednosti i održivi razvoj”.
Planirano je obilježavanje Međunarodnog dana žena u ruralnoj zajednici, te dvodnevno obilježavanje Dana nematerijalne kulturne baštine opštine Bar, u okviru kojih će biti prezentovane barske narodne nošnje, ali i lokalna glasila kao što su “Glas Mrkojevića”, “Zupci Times” i “Spičanska slikovnica”.
“Takođe, u okviru ove manifestacije biće dat doprinos čuvanju od zaborava određenih tradicionalnih govora i običaja. Nakon toga, uslijediće tribina pod nazivom ‘Žene aktivistkinje u Crnoj Gori’, a potom i ‘Veče Crnogorske sofre’ u okviru kojeg će biti dodijeljene nagrade za najbolje kratke priče o maslini”, naveli su iz lokalnog preduzeća.
U saradnji sa Kulturnim centrom Bar, biće organizovan regionalni Festivala dječjeg stvaralaštva i stvaralaštva za djecu “Susreti pod Starom maslinom”, zatim Hakaton takmičenje za srednjoškolce u saradnji sa Inovaciono-preduzetničkim centrom “Tehnopolis” i Naučno-tehnološkim parkom Crne Gore.
U okviru Međunarodnog dana masline biće organizovan okrugli sto sa proizvođačima maslinovog ulja, ali i premijernom promocijom filma “Bubulj” produkcije, pod nazivom “Ukusi kulture”. Centralna manifestacija mjeseca masline u “Kući maslina” biće XXII maslinijada, najznačajnija poljoprivredno-turistička manifestacija u Crnoj Gori….
Bar daje još 25 hiljada eura
U budždetu Opštine Bar za rad lokalnog preduzeća je obezbijeđeno 95.000 eura, dok je prema predlogu rebalansa o kome je završena javna rasprava ta cifra povećana na 120.000 eura.
“To je za 26,32 odsto više u odnosu na budžet. Zahtjevom za povećanje dotacije ovo preduzeće se obratilo zbog sredstava potrebnih za rad izložbenog salona u Kući maslina, održavanje Spomenika prirode: Stablo Stare masline na Mirovici i troškova nastalih prilikom stavljanja u funkciju objekta”, piše u predlogu rebalansa budžeta.
Prema petogodišnjem planu, ukupno je planirano da preduzeće prihoduje 120.000 eura, od čega je 95.000 dotacija opštine, a ostatak od usluge prerade maslina, punjenja i prodaje maslinovog ulja, organizacije događaja i turističkih posjeta.
“Vijesti” su pitale koliko je sistematizovnaih radnih mjesta u ovom preduzeću i koliko je do sada uposlenih radnika, kao i koliki su rashodi do sada i na šta je sve novac potrošen.
“Prvi Izvještaj o radu društva će biti blagovremeno dostavljen nadležnom sekretarijatu lokalne uprave, a potom i upućen lokalnom parlamentu na usvajanje, kada ćete biti u prilici da se upoznate sa svim ostalim pojedinostima u finansijskom poslovanju i upravljanju”, odgovoreno je iz “Kuće maslina”.
U petogodišnjem Planu je objašnjeno da lokalno preduzeće čije je osnivač Opština može biti rentabilno od treće godine poslovanja.
Za treću godinu poslovanja planiran je prihod od 337.000 eura.
Mnistarstvo zdravlja saopštilo je da preduzima sve neophodne radnje iz svoje nadležnosti u cilju zaštite zdravlja zaposlenih u preduzeću Port Adria.
To su saopštili iz tog Vladinog resora nakon što su se radnici tog preduzeća obratili zdravstvenim ustanovama sa analizama koje ukazuju na povećan procenat olova u krvi i sumnje na trovanje teškim metalima.
“Odmah po saznanju za ovaj problem, Ministarstvo zdravlja je stupilo u kontakt sa Institutom za medicinu rada ‘Dr Dragomir Karajović’ u Beogradu, referentnom regionalnom ustanovom u oblasti zaštite stanovništva od jonizujućih zračenja i profesionalne toksikologije. Dogovoren je hodogram aktivnosti u cilju zaštite zdravlja pacijenata sa sumnjom na trovanje teškim metalom, a nakon što zaposleni iz barske Luke prođu dijagnostiku u Kliničkom centru Crne Gore”, piše u saopštenju Ministarstva zdravlja.
Dodaju da prvi rezultati analiza koje su poslate Institutu u Beogradu ukazuju da se radi o hroničnom procesu te vrijednostima olova u krvi koje su u granicama dozvoljenog u odnosu na profesionalni angažman i izloženost zaposlenih na ovom radnom mjestu.
“Ipak, kako bi u potpunosti otklonili sve sumnje i u skladu sa medicinskom doktrinom i etikom ovaj proces zaokružili dijagnostikom i eventualnim liječenjem pacijenata već od sjutra u Kliničkom centru je organizovan prijem za prvu grupu radnika iz preduzeća ‘Port of Adria’, nakon čega će u skladu sa zdravstvenim stanjem i medicinskim indikacijama po potrebi biti poslati u beogradski Institut ‘Dr Dragomir Karajović'”, zaključuje se u saopštenju.
Predsjednik Sindikalne organizacije zaposlenih u AD “Port of Adria” (PoA) Zoran Martinović saopštio je da oni misle da je ovaj problem prvenstveno pogodio zaposlene u kompaniji ali da je postao i problem lokalne zajednice a samim tim i države Crne Gore pa će oni tražiti da se svi uključe u rešavanje ovog problema.
U saopštenju koje potpisuje Martinović piše da ovim putem žele da upoznaju crnogorsku javnost o problemu u kojem su se našli zaposleni u AD “Port of Adria”.
“Naša kompanija se bavi lučkotransportnom djelatnošću i jedan njen segment je pretovar olovnog i cinkovog koncetrata. Zakonskom regulativom je propisano da je poslodavac u obavezi da zaposlene, koji učestvuju u direknom procesu rada, šalje na pregled o prisustvu teških metala u orgnizmu, što je naš poslodavac i ispoštovao”, napisao je Martinović.
Po njihovom saznanju do sada je pregledano 63 zaposlenih a kod 58 zaposlenih ustanovljeno je postojanje olova u krvi u količini koja je veća od dozvoljene. Po medicinskim oznakama dozvoljena gornja vrijednost je 28, a po medicinskim nalazima najveća zabijeležena vrijednost kod zaposlenog iznosi 119.
“S obzirom da zaposleni koriste zaštitnu opremu koja je po poslodavcu mjerodavna za obavljanje procesa rada, postavlja se pitanje kako je došlo do kontaminacije zaposlenih? Da li je problem u organizaciji samog procesa rada, da li je poslodavac ispoštovao sve propisane norme o bezbjednom radu, zaštitna oprema ili nešto drugo”, pita se on.
Smatra da treba uzeti u obzir da je njihova kompanija teritorijalno okružena sa Lukom Bar kojoj je prvenstvena namjena rad sa rasutim teretom koji uglavnom sačinjavaju razne rude, olovo, cink, bakar, itd…
“Sama ruda u našoj kompaniji se skladišti u skladišta zatvorenog tipa ali se punjenje kontejnera vrši na otvorenom i posto se radi o rudi koja je vrlo sitna u vjetrovitim danima lako se raznese u raznim pravcima. Kada se radi o transportu rude kontejnerima princip rada je skoro istovjetan u obije kompanije. Naša kopanija se ovim poslom bavi sedam godina i sada se postavlja pitanje pored kontaminacije zaposlenih za koje još nemamo tačan broj, jer je poslodavac odlučio da se svi zaposleni testiraju na prisustvo teških metala i čekaju se rezultati, kolika je površina naše kompanije kontaminirana. Ako tome dodamo da i Luka Bar niz godina radi iste poslove i to u većom obimu po istom principu kao i mi , dokle je to stiglo”, napisao je Martinović.
Dodao je da treba ispitati da li se transport ovakve robe na teritoriji Crne Gore vrši po važećim propisima. Sindikat i poslodavac su se obratili nadležnoj inspekciji radu utvrđivanja pravog stanja u ovom problemu.
Dodatni problem zaposlenih koji su se obratili medicinskim ustanovama je saznanje da u Crnoj Gori neme klinike za liječenje. Nema državne ustanove da bi se radilie ove analize sve je u privatnom sektoru. Sve nalaze o eventualnim posledicama po zdravlja zaposlenih i eventualno liječenje moguće je jedino u inostranstvu.
“Pozitivna stvar je u tome da je poslodavac spreman da snosi sve eventualne troškove liječenja ali ni jedan zaposleni do sada nije uspio dobiti terapiju jer kao što smo rekli nema klinike u Crnoj Gori za ovakve slučlajeve. Kako je to moguće ako se u Crnoj Gori rad sa rudama”, pita se on.
Oni imaju informaciju da su i građani koji se nalaze u neposrednoj blizini naših kompanija pisali peticiju i upozoravali nadležne organe na ovaj problem.
Njihovo glavno pitanje je kako se do ovoga došlo i koja je karika u bezbjednom radu zakazala, ko je odgovoran za sve ovo jer ako se sve ostavi po istom scenariu bez detaljnih provjera proces rada, zaštite na radu kontaminiranja zaposlenih će se samo povećavati pa pitaju “zar trebaju da čekaju da od ove kontaminacije dođe do fatalnih posledica”.
“Da li čemo po dobrom običaju zabiti glavu u pjesak kao da se ništa nije desilo i u ime nekih viših interesa ćutati ili čemo sjesti , naći odgovorne za ovaj propust. Ovakvi propusti se plaćaju zdravljem zaposlenih a puna su nam usta prava i zaštite zaposlenih i vrijeme je da oni koji ovakve propuste prave i odgovaraju za to”, zaključio je predsjednik Sinikata radnika PoA.